– عوامل داخلی، كه مربوط به مشكلات درون كامپیوتر كاربر میشود.
– عوامل محیطی، كه مربوط به شرایط محیطی از شركتهای خدمات اینترنتی تا محل اتصال كامپیوتر به اینترنت میشوند.
– تهدیدات، كه بهعلت آسیبهای آگاهانه مانند ویروسها و نفوذگران بهوجود میآید.
پیش از آغاز بررسی دلایل افت سرعت اینترنت و رفع آنها لازم است تا اندكی درباره اتصال بهصورت شمارهگیر از دیدگاه فنی صحبت كنیم.
ارتباط تلفنی
از بیش از صد سال پیش، هنگامی كه نخستین طرحهای سیستمهای تلفن ثابت در كشورهای گوناگون اجرا میشد، ابزاری كه برای انتقال امواج بهعنوان بستر مخابراتی انتخاب شد، سیمهای زوج بههم تابیده۳ بود.
این سیم بهدلیل سادگی فناوری ساخت و نصب و نیز ارزانی قیمت تمامشده برگزیده شد، اما هنوز هم بهعنوان سیم رایج در ارتباطات تلفن ثابت بهكار میرود. این سیم پهنای باند بهنسبت بالایی را برای انتقال داده در اختیار قرار میداد، اما در سیستم مخابراتی تلفن ثابت، تنها از بخش كوچكی از این پهنای باند، یعنی تنها ۴ كیلوهرتز و تقریبا یكدویستوپنجاهم كل پهنای باند بهكار گرفته میشود. مثل اینكه در یك اتوبان دارای ۲۵۰ باند برای تردد اتومبیلها، تنها یكی از باندها استفاده شود؛ تازه آن هم بهصورت رفت و برگشت، زیرا دو طرف گفتگو تنها از همان بخش استفاده میكنند. به این روش ارتباط نیمهدوسویه۴ گفته میشود و دستگاههای گیرنده و فرستنده بهگونهای ساخته و تنظیم شدند كه تنها از همین راهباریكه استفاده كنند. دلیل انتخاب این روش یكی میل به ارزان تمام شدن دستگاهها بود و دیگر اینكه نیاز بیشتری هم احساس نمیشد، زیرا محدوده شنوایی و تولید صدا توسط انسان كمی بیش از ۴ كیلوهرتز است.
این استاندارد در سراسر جهان گسترش یافت و مراكز مخابراتی و دستگاههای تلفن بر پایه آن ساخته شدند و با وجود بهمیان آمدن روشها و ابزارهای مخابراتی دیگر، مانند كابل كواكسیال، فیبر نوری و مخابرات بیسیم، همچنان بهعنوان مهمترین رسانه فیزیكی در مخابرات برجای ماند.
هنگامی كه از اوایل دهه ۹۰ میلادی اینترنت در جهان گسترش یافت، كاربران و فراهمآورندگان خدمات در پی بستری مناسب برای ایجاد ارتباط و تبادل دادهها بودند و روشهای بسیاری را پدید آورند، اما با توجه به وجود شبكه عظیم سیمهای زوج به همتابیده در سراسر جهان، عاقلانه بهنظر میرسید كه از این پتانسیل بزرگ نیز استفاده شود و بدین ترتیب مودمهای۵ دایالآپ به میدان آمدند. فناوری مودم كاملا شبیه به دستگاه تلفن ثابت معمولی است و بسیار ارزان تمام میشود. مودم هم از همان پهنای باند استفاده میكند تا نیازی به تغییر در فناوری مراكز مخابراتی نباشد. البته امكان استفاده از بقیه پهنای باند سیم تلفن وجود دارد كه نیازمند نصب دستگاه گیرنده – فرستنده مخصوص و البته سادهای در مراكز مخابراتی و كامپیوتر كاربر است كه به آن فناوری ADSL۶ میگویند. مودمهای اولیه با سرعت ۱۲۰۰ بیتبرثانیه (bps) بهبازار آمدند و با پیشرفت فناوری در كدگذاری، تسهیم فركانس و موارد دیگر، بهزودی مدلهای ۲۴۰۰، ۴۸۰۰، ۹۶۰۰، ۱۹۲۰۰، ۳۸۴۰۰ و ۵۷۶۰۰ بیتبرثانیه نیز بهبازار آمدند كه این آخری با نام مودم Kbps 56 شناخته میشود و بهدلایل فنی، تقریبا نهایت سرعت انتقال داده در محدوده فركانسی تلفن ثابت است و اگر سرعت بالاتر میخواهید باید از مودم ADSL یا روشهای دیگر استفاده كنید. اكنون با این پیشزمینه اجازه دهید كه به دلایل ایجاد اختلال و كاهش سرعت اینترنت بپردازیم.
۱– گرد و خاك
گرد و خاك موجود در محیط كه بهمرور زمان بر روی اجزای مدارهای الكترونیكی درون كامپیوتر، از جمله مودم مینشیند، عاملی مهم برای كاهش بازدهی سیستم است. گرد و خاك نشسته بر مدارات، بین اجزای گوناگون، اتصال كوتاه خفیفی را ایجاد میكنند و مسبب ایجاد گرما و اختلال در كار آن میشوند. سعی كنید كه دستكم سالی یكبار (بسته به آلودگی و غبار محیط) مدارهای كامپیوتر خود را با احتیاط تمیز كنید. برای این منظور، شویندهها و افشانههای گوناگونی در بازار موجود است، اما یك دستمال نخی پاكیزه كه اندكی به الكل آغشته شده باشد، برای این كار كفایت میكند.
۲– تعداد تلفن های متصل به خط
تعداد دستگاههای تلفن متصل به خط مورد استفاده برای اتصال به اینترنت، بهدلیل افت ولتاژ و جریانی كه ایجاد میكنند، در كیفیت آن موثر است؛ بهویژه آنكه یكی از آن گوشیها دارای نویز و اختلالات داخلی هم باشد. سعی كنید گوشیهای اضافه را دستكم هنگام اتصال به اینترنت، از مدار خارج كنید.
۳– باد و باران
از آنجا كه بیشتر شركتهای فراهمآورنده خدمات اینترنتی، از طریق ماهواره به مراكز دیگر در اتباط هستند، هنگام وزش بادهای شدید و باراش برف و باران سنگین، ارتباطشان مختل میشود و بنابراین در چنین شرایطی باید كمتر انتظار دریافت یك اتصال پرسرعت را داشته باشید!
۴– اتصالات و طول سیم
طول سیم با افت جریان الكتریكی و در نتیجه كیفیت مخابره ارتباط مستقیم دارد. البته شركتهای مخابراتی نحوه سیمكشی تا از مركز مخابراتی در منزل كاربر را بهگونهای طراحی و تنظیم میكنند كه بر سر راه دستگاههایی كه نقش تقویتكنندگی را هم بازی میكنند، قرار گیرند. سیمكشها هم میباید این موارد را در هنگام سیمكشی ساختمان در نظر گیرند، اما فاصله پریز تا مودم توسط خود كاربر تعیین میشود. از بهكارگیری سیمهای با طول بسیار بپرهیزید. هر یك متر سیم بیشتر، درصدی هرچند ناچیز از كیفیت ارتباط میكاهد.
۵– دانلود پنهان
گاهی اوقات كاربر به اینترنت متصل است، اما اطلاعاتی را ردوبدل نمیكند. با این وجود، شمارنده حجم اطلاعات مبادله شده، حجم بالایی را نشان میدهد. یكی از دادههایی كه در اینگونه مواقع ممكن است به كامپیوتر كاربر مبادله شود، انواع وصلهها۷ برای سیستمعامل یا نرمافزار نصب شده روی سیستم است كه بههر دلیل، بدون خواست یا توجه كاربر كارشان را آغاز كردهاند. در غیر اینصورت كه مساله مربوط به ویروس یا نفوذگر است.
۶– ویروسها و نفوذگران
كاربران ناشی عادت دارند كه هر مشكلی كه در كامپیوترشان پیش میآید را بهگردن ویروسها بیندازند، اما بهواقع ویروسها هم ممكن است موجب كاهش سرعت ارتباطی شوند. سادهترین كاری كه ممكن است ویروس انجام دهد، انتقال اطلاعات ارزشمند یا بیارزش از كامپیوتر كاربر یا به آن است. همین كار ممكن است بهوسیله یك نفوذگر و بهقصد انجام كاری معین انجام پذیرد. در چنین مواقعی ممكن است هكر به رایانه شما نفوذ كرده و در حال انتقال اطلاعات شما یا نصب برنامه مخرب دلخواه خود باشد و به همین دلیل، با وجود یك اتصال خوب، بهعلت تخصیص پهنای باند به برنامههای نفوذگر، سرعت كار كاربر پایین میآید. پس برای ایمنی سیستم خود بكوشید.
۷– نگارش مرورگر
امروزه بسیاری از گونههای مرورگر صفحات وب، مانند اینترنت اكسپلورر، فایرفاكس، مكستون و …، در دسترس هستند و هر یك از آنها نگارشهای پیاپی خود را دارند. گذشته از برخی جلوههای نمایشی و ابزارهای ویژه، به دلایل فنی، این مرورگرها در سرعت كار با اینترنت نیز تفاوت دارند. سعی كنید با پرسوجو از دوستان مطلع، از بهترین نگارش مرورگرهای وب آگاه شوید.
۸– سنگینی برنامههای كامپیوتر
هر چه حجم برنامههای نصب شده بر كامپیوتر، بهویژه برنامههایی كه بخش از آنها مقیم درحافظه میشود، بیشتر باشد، از سرعت عمومی دستگاه و البته تا حدودی هم ارتباط با اینترنت میكاهد. از آنجا كه متاسفانه در كشور ما قانون حقوق پدیدآورنده (كپیرایت) رعایت نمیشود و گرانترین نرمافزارها بهبهای نزدیك به قیمت دیسك خام بهفروش میرسد، برخی از كاربران عادت كردهاند كه هر نرمافزاری كه بهدستشان رسید را بر دیسكسختشان نصب كنند، مبادا روزی بهدردشان بخورد! شما جزو این دسته از كاربران نباشید.
۹– ساعات شبانه روز
بدیهی است كه تعداد درخواستها برای اتصال به اینترنت و حجم اطلاعات مبادله شده در برخی از ساعات شبانهروز (مانند بعدازظهرها) بیشتر و گاهی نیز (بهویژه در نیمهشب تا سحر) كمتر است و بهطبع مراكز مخابراتی در برخی ساعات میتانند كیفیت ارتباطی بالاتری را ارائه دهند و گاهی نیز در این كار ناتوانند. اگر میخواهید حجم بالایی از اطلاعات را دریافت یا ارسال كنید، بهتر است آن را در ساعات كمترافیك انجام دهید.
۱۰– منبع گرمایی و میدان مغناطیسی
گرما و میدان مغناطیسی قاتل سرعت اینترنت هستند. اگر سیم انتقالی شما از كنار بخاری یا پشت شومینه روشن میگذرد، حتما یك فكری برای آن بكنید. میدان مغناطیسی هم معمولا اطراف كابلهای برق فشارقوی یا وسایل الكترونیكی پرمصرف (از جمله نمایشگرهای CRT) تشكیل میشود.
و اما …
از همه این ها كه بگذریم، مشكلات مربوط ارائه دهندگان خدمات اینترنتی هم جای خود را دارد. برخی از آنها دنبال هر توجیه و دست آویزی می گردند تا كیفیت پایین خدمات خود را توجیه كنند. معمولا بسیاری از آنها یك پهنای باند بزرگ را از مرجعی بالاتر اجاره كرده اند و باید آن را به مشتری نهایی خرد كنند كه البته حجم پهنای باند با حداكثر تعداد مشتریان روی خط نسبتی منطقی و قابل محاسبه دارد، اما بالاتر رفتن تعداد مشتریان از این مرز هم اغوا كننده است؛ البته به قیمت كاهش كیفیت خدمات برای تمام مشتریان!
پینوشتها
Dial up.1
Internet Service Provider (ISP).2
Twisted Pair.3
Half Duplex.4
Modem (MOdulator DEModulator).5
Asynchronous Digital Subscriber Line.6 Patch.7